Zenne, Nieuwe scheepvaartkanaal

Vanuit Brussel kan men langs de Zenne naar Antwerpen varen, maar door het aanslibben en door het feit dat de boten groter worden, verliest deze waterweg veel van zijn nut. Bovendien loopt de Zenne niet door Mechelen, maar wel door de heerlijkheid waarvan deze stad het centrum is. Dat is een zelfstandige staat, los van Brabant. Sinds de 13e eeuw bestaan er spanningen tussen Antwerpen en Mechelen over het stapelrecht van Mechelen op vis, zout en haver. De Mechelaars eisen in Heffen, op hun grondgebied, een doorvoerrecht van de schippers die met deze goederen de Zenne willen opvaren. Jan zonder Vrees bevestigt in 1413 dat Mechelen de Zenne mag afsluiten met een ketting om dat recht af te dwingen. Er ontstaat een conflict dat bijna uitdraait op een stedenoorlog. Pas in 1531 hakt keizer Karel V de knoop door: het stapelrecht van Mechelen wordt bevestigd, maar Brussel is niet verplicht gebruik te maken van de Mechelse stapel voor zijn eigen bevoorrading. In Heffen moet er nog wel betaald worden voor het zouttransport. Filips de Goede geeft in 1435 de toestemming om de Zenne te verbreden, uit te diepen en met sluizen uit te rusten tussen Brussel en Vilvoorde. In 1477 geeft Maria van Bourgondië Brussel de toestemming om een kanaal te graven buiten de heerlijkheid Mechelen, naar Willebroek aan de Rupel. Door het verzet van Mechelen en ook van Vilvoorde, komt het kanaal er echter niet. Op 16 juni 1550, na een nieuwe tussenkomst van de keizer en zijn zuster, landvoogdes Maria van Hongarije, is het dan toch eindelijk zover. In augustus 1561 zijn de werkzaamheden compleet. Van 1551 tot 1557 zijn er werken aan de sluis van Willebroek; In 1555 wordt de Rupeldijk doorgestoken, de sluis wordt daarbij zo zwaar beschadigd, dat zij moet worden afgebroken en opnieuw gebouwd. Het kanaal heeft een diepgang van 2 meter, een breedte van 30 meter en een lengte van 28 kilometer. De vier dubbele sluizen overbruggen een hoogteverschil van 18 meter. Aansluitend op het kanaal krijgt de stad een binnenhaven, die de oude Zennehaven vervangt. Sint-Goriksplein 23: hier kan je in een patio de Zenne nog bekijken, dat laten ze toch geloven, want het water staat stil dus het is een plas en geen stromende rivier. Om van Brussel via Antwerpen naar de Noordzee te varen over de Zenne waren er 8 dagen tot 2 maanden nodig, door de meanders was de rivier 120 km lang. Door het kanaal van WIllebroek uit 1561 was de afstand nog maar 30km.